Recenzja: “Bóg. Czy są powody, by wierzyć?” Tima Kellera
Jeżeli istnieje Bóg, czemu na świecie jest tyle zła? Jak można wierzyć w to, czego uczy Biblia, wobec odkryć współczesnej nauki? Czy jedna religia może rościć sobie prawo do bycia jedyną drogą do zbawienia? Timothy Keller jest pastorem Kościoła prezbiteriańskiego na Manhattanie i tego typu pytania są jego chlebem powszednim. Jego Kościół odwiedza wielu młodych, świetnie wykształconych i zupełnie niereligijnych nowojorczyków. Czasem szukają Boga, czasem są po prostu ciekawi. Mają wiele pytań i wątpliwości, tradycyjne chrześcijaństwo kojarzy im się z dyskryminacją kobiet, narzucaniem innym swoich poglądów oraz naiwną przed-naukową wiarą w cuda. Wielu z nich zostało członkami parafii prezbiteriańskiej Odkupiciela.
Kiedy czyta się Bóg. Czy są powody, by wierzyć?, ten fakt przestaje dziwić. Timothy Keller podchodzi do pytań i wątpliwości sceptyków poważnie i uczciwie. Potrafi jednak pokazać te problemy w zupełnie nowym świetle. Przekonuje, że to, co wydaje się świadczyć przeciwko chrześcijaństwu, w rzeczywistości jest wyraźną przesłanką na rzecz jego prawdziwości. Przykładem takiego zagadnienia może być na przykład kwestia istnienia zła i cierpienia. Z pozoru ogrom zła na świecie wydaje się nie do pogodzenia z istnieniem dobrego Boga. Pastor Keller przekonuje jednak, że nasze oburzenie na zło tego świata nabiera sensu dopiero wtedy, kiedy uznajemy istnienie sprawiedliwego Boga. W świecie bez Boga nie ma punktu odniesienia, który pozwalałby nam potępić zło. Co więcej, dowodzi Keller, chrześcijaństwo daje nadzieję na koniec cierpienia. Problem zła zatem nie tylko nie jest grobem chrześcijaństwa, ale wręcz łatwiej sobie z nim poradzić chrześcijanom niż ateistom.
Książka Kellera składa się z dwóch części. Pierwsze siedem rozdziałów dotyczy popularnych zarzutów wobec chrześcijaństwa. Keller podejmuje temat ekskluzywizmu religijnego, istnienia zła i cierpienia, doktryny sądu Bożego oraz piekła, relacji pomiędzy wiarą i nauką oraz prawdziwości Biblii. Druga część książki przedstawia przesłanki świadczące zdaniem Kellera o prawdziwości chrześcijaństwa. Słowo „przesłanki” wymaga tu chwili refleksji. Keller nie twierdzi, że wiary chrześcijańskiej można dowieść w sensie formalnym1. Utrzymuje jednak, że wiele faktów znajduje swoje spójne i przekonujące wyjaśnienie wyłącznie wówczas, gdy chrześcijaństwo jest prawdziwe. Jego zdaniem, kiedy rozważymy je wszystkie, ich świadectwo na rzecz prawdziwości wiary chrześcijańskiej okazuje się bardzo silne.
Niewiele jest w tej książce rzeczy, do których mógłbym się przyczepić. Co najwyżej mógłbym zwrócić uwagę na nieco niefortunne w mojej opinii rozróżnienie na „religię” i „Ewangelię” w (skądinąd świetnym) rozdziale jedenastym. Keller zaznacza zresztą, że chrześcijaństwo w szerszym sensie tego słowa jest niewątpliwie religią. Jednak na potrzeby tego rozdziału używa tego słowa w znaczeniu: przekonanie, że można zasłużyć sobie na zbawienie wysiłkami moralnymi, które przeciwstawia dobrej nowinie mówiącej, iż zbawienie jest całkowicie z łaski. Problem myślenia o zbawieniu jako nagrodzie za nasze dobre życie jest bardzo realny, a jego rozważanie w książce pouczające i warte przeczytania. Jednak takie użycie słowa „religia” może być mylące. W języku naturalnym oznacza ono system wierzeń i praktyk. Chrześcijaństwo jest religią w tym (naturalnym) znaczeniu, czego Keller nie neguje.
Lektura książki Bóg. Czy są powody, by wierzyć? jest bardzo wartościowym doświadczeniem. Zrobiło mi się ciepło na moim tolkienofilskim sercu, gdy zobaczyłem nawiązania do Władcy Pierścieni, ujmują też cytaty z Miłosza oraz znajomość najnowszej historii Polski. Warto też pochwalić dobre polskie tłumaczenie, co nie jest niestety regułą na rynku literatury chrześcijańskiej. Najważniejszą zaletą tej książki jest jednak jej warstwa merytoryczna. Pastor Keller odnosi się z szacunkiem i sympatią do wątpliwości, które mają ludzie w stosunku do wiary. Jednocześnie jego odpowiedzi są bardzo przemyślane i, moim zdaniem, trafne. W szczególności godne docenienia jest podkreślanie znaczenia zmartwychwstania Chrystusa. Keller odwołuje się do argumentacji N.T. Wrighta oraz Richarda Bauckhama i przekonuje, że ewangeliczne świadectwa zmartwychwstania są wyjątkowe i wiarygodne. Grób naprawdę był pusty, a uczniowie Jezusa utrzymywali, że spotkali go zmartwychwstałego i byli gotowi za to umrzeć. Polecam gorąco tę książkę zarówno sceptykom i osobom poszukującym, jak i wszystkim chrześcijanom oraz chrześcijankom zainteresowanym inteligentną dyskusją na temat prawdziwości naszej wiary.
Recenzowana książka: T. Keller, Bóg. Czy są powody, by wierzyć? Wiara w epoce sceptycyzmu, Friendly Books, Starogard Gdański 2010.
